Օրակարգում միայն նախագահի ընտրության հարցը չէր

Հոկտեմբերի 20-ին գրողների միությունում տեղի ունեցավ արտահերթ համագումար: Գրողներն ընտրեցին իրենց նախագահին: Համագումարը սպասվածից ավելի աղմկոտ էր: Մինչ համագումարն էլ գրողական քարոզարշավը թեժ էր, հանրության հետաքրքրությունը գրական անցուդարձի նկատմամբ` մեծ:

Հիմնական թեկնածուները 3-ն էին` մշակույթի նախարարության գրքի և հրատարակչական գործի կենտրոնի տնօրեն Էդվարդ Միլիտոնյանը, մշակույթի նախկին նախարար Հովիկ Հովեյանը, Ազգային գրադարանի նախկին տնօրեն Դավիթ Սարգսյանը:
Հավանական թեկնածուն համարվում էր Էդվարդ Միլիտոնյանը: ՀԳՄ նախագահի իրենց թեկնածուին պետք է առաջադրեին նաև երիտասարդ գրողները, բայց ստեղծված անառողջ եռուզեռի պատճառով դաշտը թողեցին ավագներին: Սարերի հետևում մնաց Վանո Սիրադեղյանի վերադարձի ու գրողների միությունն իր թևի տակ առնելու վարկածը:
Ամիսներ առաջ այս պատերի ներսում նախագահի ընտրությունն անցել էր միաձայն, բաց քվեարկությամբ, անաղմուկ, առանց մրցակցության ու ավելորդ դրամատիզմի:
Թվում էր՝ այս անգամ էլ ամեն ինչ կանցնի հալած յուղի պես: ՀԳՄ նախագահի ժամանակավոր պաշտոնակատար Էդվարդ Միլիտոնյանը հենց սկզբից հորդորեց իրար չվիրավորել, ասելով` ով ում ուզում է, թող ընտրի:
Համագումարին ներկա էր ՀԳՄ 355 անդամ: Իրենց նախընտրած նախագահի օգտին քվեարկելու իրավունք ունեին նաև սփյուռքի ու Արցախի մեր հայրենակիցները, ու հենց Հայաստան-Արցախ-Սփյուռք կամուրջն էլ սրեց համահայկական համագումարի լարվածությունը:
Ամեն ինչ սկսվեց այն պահից, երբ առաջարկվեց ընտրել քարտուղարություն՝ Պետրոս Դեմիրճյան, Ավիկ Իսահակյան, Վազգեն Գաբրիելյան, Հրաչյա Սարուխան կազմով:
Գրող Աշոտ Խաչատրյանը դեմ քվեարկեց ու զայրացավ, երբ դա չարձանագրվեց: Սկսվեց գրողների վեճուկռիվը, համագումարի բնականոն ընթացքը, մեղմ ասած, շեղվեց` դառնալով անվերահսկելի: Առաջարկը բավարարվեց: Բեմ հրավիրվեցին արձանագրողներ: Հաշվիչ հանձնաժողովի ընտրությունն էլ կայացավ երկար բանավեճից հետո:
Քարտուղարության նախագահ Վազգեն Գաբրիելյանը հույս հայտնեց, որ վաղը մամուլը միաձայն կասի` այստեղ հավաքված էին գրողների միության անդամներ, նրանք բարեկիրթ, մտավորականին վայել կեցվածքով խոսեցին, արտահայտվեցին, եղավ ընտրություն, բացառիկ ընտրություն, բաց, արդար, որից կարող են օրինակ վերցնել: Վազգեն Գաբրիելյանը խնդրեց նաև, որ տեղերից չխոսեն գրողները, զգուշացնելով, որ նկարահանողները ֆիքսում են նրանց, ովքեր փորձում են խանգարել համագումարը: Հաշտության այս նոտայից հետո հիշեցրեց, որ իրենք հավաքվել են տխուր առիթով, քանի որ անժամանակ կյանքից հեռացել է ՀԳՄ նախկին նախագահը, և պարտավոր են նոր ընտրություն անել: Համագումարի ընթացքում առաջադրվեց նաև Վլադիմիր Հայրապետյանի և Ռոմիկ Սարդարյանի թեկնածությունը:
Պարզվեց, որ, այնուամենայնիվ, օրակարգում միայն նախագահի ընտրության հարցը չէր, գրողները արտահայտվելու բուռն ցանկություն ունեին: Միայն թե պարզ չէ` բոցաշունչ ելույթները հանուն գրականությա՞ն էին, թե՞ հանուն նախընտրած թեկնածուի:
Խոսեցին նաև թեկնածուները: Վլադիմիր Հայրապետյանն ասաց, որ 2006-ից գրողների միությունը չի ունեցել կանոնադրություն, գործել է ապօրինի: 2013-ին վերջապես ՀԳՄ-ն վերագրանցվել է որպես հասարակական կազմակերպություն, ընդունել է կանոնադրություն, բայց, ըստ նրա, ավելի լավ էր չընդուներ, մնային ապօրինի դաշտում, քան ընդունվեր նման կանոնադրություն: Թեկնածուն իր խոսքը հիմնավորելու համար մի քանի օրինակ նշեց: Ըստ կանոնադրության` ՀԳՄ անդամ կարող է լինել Հայաստանի, արտերկրի ցանկացած հայազգի քաղաքացի, ով ստեղծագործում է, մինչդեռ ՀԳՄ անդամների մեջ կան ասորի, քուրդ, ռուս գրողներ: Սփյուռքահայ գրողների համար նախագահությունը և վարչությունը սահմանել են պարտականություններ առանց իրավունքների, տվյալ դեպքում, ընտրում են նախագահ` առանց ընտրվելու իրավունքի: 13 տարի գրողների միությունում չի եղել աուդիտ, ֆինանսատնտեսական գործունեության ոչ մի ստուգում, գրողների միությունը 30 թվականների կոլխոզի սկզբունքով է կառուցված: Կամ ի՞նչ է նշանակում երկու կոլեգիա համատեղ` նախագահություն և վարչություն, ի՞նչ են անում, ոչ մի բան: Թեկնածուն առաջարկեց նախ տունը մաքրել, նոր հրավիրել տանտիրոջը` նախագահին, ապա ինքնաբացարկ հայտարարեց և գրողներին հորդորեց ձայն տալ Հովիկ Հովեյանին:
Հովիկ Հովեյանը հաստատեց այն տեսակետը, որ կանոնադրական փոփոխություններ պետք է արվեն, և որ սփյուռքի գրողները վերածվում են ընտրազանգվածի: Ընդգծեց, որ գրողների միության նախագահը բոլոր գրողների նախագահը պիտի լինի, ոչ թե մի քանի գրողի, որ գրողների միությունից ինքնաբերաբար դուրս պիտի մնան այն գրողները, ովքեր չեն ստեղծագործում, բացառությամբ առողջական խնդիր ունեցողների, դատապարտվածների: Ներկայացված ծրագրերի համատեքստից դուրս չմնաց անգամ բեմական վարագույր ունենալու անհրաժեշտությունը, որը վաղուց պետք է փոխարիներ դահլիճը զարդարող գազարագույն կտորներին:
Էդվարդ Միլիտոնյանն իր խոսքում նշեց, որ գրողների միություն մեծ թվով անդամներ չպետք է ընդունվեն, ՀԳՄ վարչությունը, նախագահությունը պետք է ընտրեն այնպիսի հանձնաժողովներ, որ խիստ աշխատեն, և ՀԳՄ նախագահը իրեն չվերապահի մրցանակներ տալու մենաշնորհը: Համացանցի և այլ միջոցներով ժամանակակից գրականության հանրահռչակումն էլ թողեց երիտասարդներին:
Դավիթ Սարգսյանը նկատեց, որ համագումարի ժամանակ առաջադրվող թեկնածուն ինքնաբերաբար կորցնում է արտերկրում բնակվող գրողների մոտ 100 քվեն: Թեկնածուն նշեց նաև, որ անկախությունից հետո գրողները գրեթե չեն արձագանքում հասարակական խնդիրներին, մինչդեռ խորհրդային շրջանում յուրաքանչյուր գրական ժողով պայթյունավտանգ էր:
Ռոմիկ Սարդարյանը հիշեց Մարգարետ Թետչերին: Մեծ Բրիտանիայի վարչապետին հարցրել են` ինչպե՞ս կարելի է լավ կառավարել, ասել է` պետք է ես լինեմ ու լինի հինգ ազնվագույն մարդ, ինչը բավական է, որ ես կառավարեմ տվյալ երկիրը: Թեկնածուն ասաց նաև, որ գրողը պետք է քաղցած չմնա, 10-15 տարի աշխատելուց հետո ստեղծագործող գրողը պետք է թոշակ ստանա, առաջարկեց հիմնովին վերանայել նախագահության և վարչության կազմը (վերջինիս անդամ է ինքը), գրողների միության անդամ դարձած, մրցանակ ստացած գրողների գործերը ներկայացնել մամուլում: Կարճ ասած, հարկ է, որ գրողական ընտանիքը երևա իր արածով ու չարածով:
Առաջարկներ եղան, որ համագումարը շարունակվի մի քանի օր, որովհետև գրողները խոսել էին ուզում, բայց մի ստվար զանգված էլ ուզում էր հնարավորինս քիչ ելույթ լսել ու շուտ ավարտել նոր նախագահի ընտրությունը: Արդյունքում ՀԳՄ համագումարը անվանեցին տխուր, նմանեցրին «Մալաթիա» տոնավաճառին, խորհուրդ տվեցին պատերի տակ փսփսալուն վերջ տալ ու անցնել ստեղծագործական աշխատանքի: Հատկապես վեճի առիթ դարձավ սփյուռքի գրողների ընտրելու իրավունքի հարցը: Արտերկրում «առոք-փառոք» ապրող մեր հայրենակիցներին անվանեցին ընտրազանգված, ընդհուպ` նախիր: Լիբանանահայ գրող Սագո Արեանը հորդորեց հեռու պահել սփյուռքի գրողին ընտրական հաշվարկներից, որովհետև սփյուռքում ապրող գրողի քվեն ի զորու չէ նախագահ ընտրելու, ասաց, որ ո՛չ Շահան Շահնուրը, ո՛չ Հակոբ Օշականը ՀԳՄ անդամ չէին, և որ բավական է սփյուռքի աղբը լցնեն Հայաստան, իր քվեն էլ իրենն է, սրբություն է և չի պատրաստվում ասելու, ում օգտին է քվեարկում:
Նախագահությունը որոշեց, որ այդ հարցը քննարկման ենթակա չէ: Հովիկ Հովեյանը հիշեցրեց, որ ցանկացած հարցի վերջնական լուծում պետք է տա համագումարը` որպես բարձրագույն մարմին: Դավիթ Սարգսյանն ինտրիգային առաջարկ արեց, հաստատելու համար, թե որքան խախուտ են Հայաստանի և սփյուռքի գրողների հարաբերությունները: Ասաց` պարսկահայ Վարանդի թեկնածությունն է առաջադրում` որպես նախագահի, ի՞նչ պիտի անեք:
Ելույթներն այսքանով ավարտվեցին: Վիճահարույց դրույթը, որը սփյուռքահայ գրողներին ընտրելու իրավունք պիտի տա, հավանաբար, կքննարկվի հաջորդ համագումարում:
Դահլիճում նստած գրողներից մեկը նկատեց, որ բարկանալ նշանակում է ապրել: Միայն թե գրողների աղմուկ-աղաղակը փոքր-ինչ արհեստածին բնույթ ուներ, եթե չասենք տեղ-տեղ անհարկի ու ոչ գրողական:
ՀԳՄ նախագահ ընտրվեց Էդվարդ Միլիտոնյանը: Համագումարից առաջ հրավիրված ասուլիսում նա ասել էր, որ գրողների միության նախագահը պետք է հեղինակություն ունենա, գրական զգալի ժառանգություն, հասարակության մեջ ճանաչված լինի` իր գործունեությամբ, իր գրականությամբ: Նրա բնորոշմամբ` ՀԳՄ նախագահը պաշտոն չէ, գրողների հարցերով զբաղվելու հնարավորություն է, և գրողները պետք է հավատան, որ այդ մարդը կարող է իրենց հարցերով զբաղվել:
Հավելենք, որ Էդվարդ Միլիտոնյանը ստացավ 199 ձայն, Հովիկ Հովեյանը՝ 100, Դավիթ Սարգսյանը՝ 24, Ռոմիկ Սարդարյանը՝ 4: Անվավեր ճանաչվեց 7 թերթիկ: Հիշեցնենք, որ ՀԳՄ անդամների թիվը 525 է, որոնցից 386-ը Հայաստանի գրողների միության անդամ են, 43-ը` Արցախի, 96-ը` սփյուռքի:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ